Biomanipulacja na jeziorach Klasztornym Małym i Klasztornym Dużym w Kartuzach

Metodę biomanipulacyjną przyjęto za uzupełniającą w procesie rekultywacji jezior kartuskich w ramach projektu pn.”Kompleksowa rekultywacja jezior: Mielenko, Karczemne, Klasztorne Małe i Klasztorne Duże w Kartuzach”.

Biomanipulacje rybackie są świadomą metodą kształtowania struktury ichtiofauny w celu ograniczenia nadmiernego pogłowia ryb zooplanktonożernych i bentosożernych. Stosuje się zarybienia drapieżnymi gatunkami (głównie szczupakiem i sandaczem). Wywierają one presję pokarmową na ryby spokojnego żeru ograniczając tym samym ich presję na zooplankton. Metodę ta stosuje się dla poprawy jakości środowiska wodnego.

Wiosną br. rozpoczęto cykliczne zarybienia Jeziora Klasztornego Dużego narybkiem gatunków drapieżnych – szczupakiem i sandaczem. Wybór gatunków spowodowany był z jednej strony największą ich skutecznością w naturalnej selekcji drobnych ryb karpiowatych, z drugiej zaś strony atrakcyjnością wędkarską. Za materiał zarybieniowy posłużył narybek letni szczupaka oraz sandacza. Ponadto w ramach prac biomanipulacyjnych w wodach obwodu rybackiego Jezioro Klasztorne przeprowadzono selektywne odłowy drobnych ryb karpiowatych i drobnego okonia. Ilość rocznych dawek zarybieniowego oraz odłowów dobrano na podstawie wyników monitoringu ichtiofaunistycznego. 

Głównym celem biomanipulacji w akwenach jest zwiększenie udziału dużych zwierzęcych filtratorów planktonowych, głównie wioślarek (Cladocera), które konsumują duże ilości fitoplanktonu, Glony, jako podstawa i pierwsze ogniwo piramidy troficznej, są w największej mierze odpowiedzialne za skalę i tempo eutrofizacji wód jeziora. Duże organizmy wchodzące w skład zooplanktonu są z kolei w naszych warunkach geograficznych podstawowym pokarmem drobnych ryb karpiowatych, których populacje w jeziorach zeutrofizowanych zazwyczaj znacznie zwiększają swą liczebność. Chodzi tu głównie o populacje drobnej płoci, leszcza, krąpia, uklei, słonecznicy a także drobnego okonia. Głównymi metodami ograniczania liczebności tych zespołów ryb jest wprowadzanie dużych ilości drapieżników, najczęściej szczupaka i sandacza, a także selektywny odłów.

Do wód Jeziora Klasztornego Dużego, zgodnie z programem biomanipulacji rybackich opracowanym dla jezior kartuskich, wsiedlono 8 900 szt. narybku szczupaka i 77 400 szt. narybku letniego sandacza. Do wód Jeziora Klasztornego Małego,  wsiedlono 1800 szt. narybku szczupaka i 15 000 szt. narybku letniego sandacza.  

W bieżącym roku sprawozdawczym, po wyjątkowo zimnej i długiej wiośnie zarybienie szczupakiem przeprowadzono dopiero w maju. Zarybienie wykonano metodą „z łodzi” rozprowadzając ryby drobnymi porcjami po kilka, kilkanaście sztuk równomiernie wzdłuż strefy litoralowej całego jeziora. Materiał zarybieniowy pochodził z ośrodka, który od wielu lat jest  sprawdzonym dostawcą materiału zarybieniowego dla wód Polskiego Związku Wędkarskiego, Okręg w Gdańsku.

Zarybienie sandaczem natomiast wykonano metodą zarybieniową polegającą na wprowadzaniu stad narybku w strefę sublitoralu jeziora, na głębokość 3,5 – 6,0 m w Jeziorze Klasztornym Dużym, natomiast w Jeziorze Klasztornym Małym na głębokość 2,5 m- 4m, to jest do siedlisk nieco oddalonych od linii brzegu, zgodnych z behawiorem tego stadium rozwojowego wysiedlanego gatunku.

W ramach programu biomanipulacji przeprowadzono również w wodach Jeziora Klasztornego odłowy regulacyjne. Odbyły się one w czerwcu. Zastosowano metody odłowu w postaci narzędzi pułapkowych i elektropołowów. Ten sposób odłowu minimalizuje prawdopodobieństwo uszkodzeń ciała odławianych ryb, dzięki czemu są one pozyskiwane w dobrej kondycji i mogą być przesiedlane do innych zbiorników wodnych PZW Gdańsk. Pozyskiwano następujące gatunki ryb: płoć, okoń drobny, leszcz, krąp. Ryby te jako typowe zooplanktonofagi nie są popierane w zbiornikach wodnych poddawanych rekultywacji, ponieważ przyczyniają się do ichtioeutrofizacji. Były zatem wysiedlane z Jezior Klasztornych. Łącznie w pierwszym półroczu 2021 r odłowiono około 1000 szt. drobnych ryb karpiowatych i drobnego okonia oraz około 20 tysięcy szt. tegorocznego narybku płoci.

(Tekst na podstawie Sprawozdania podsumowującego I półrocze (I-VI) Monitoringu Jeziora Klasztornego Małego w 2021 r. opracowanego przez Uniwersytet Warmińsko – Mazurski w Olsztynie)